Prusy Wschodnie tak jak zresztą całe Niemcy borykały się po zakończeniu pierwszej wojny światowej z wieloma problemami. Po wojnie nastąpiło rozprężenie gospodarcze, a wszystko to dodatkowo pogłębiała szalejąca inflacja. Prusy zaczęły się jednak bardzo szybko podnosić. Wszystko to było efektem sporych ilości gotówki, jakie przeznaczano na ten region - nadmienić wypada, iż do roku 1922 na potrzeby rejencji olsztyńskiej przeznaczono 544 miliony marek. Ludzie którzy zdecydowali się pozostać na tej ziemi i podjąć trud odbudowy swych domostw otrzymywali od państwa 90% zwrotu wydanych pieniędzy na naprawę. O wiele gorzej przedstawiała się sytuacja mieszkaniowa i żywnościowa ludności. Na przykład w Olsztynie przydziały kartkowe obejmowały: chleb, mąkę, mleko, opał. Spekulacja, bieda, głód, bezrobocie, tak przedstawiał się obraz społeczeństwa zaraz po wojnie. Z myślą o najbiedniejszych tworzono darmowe jadłodajnie. Jedno z takich miejsc powstało w Olsztynie w 1921 roku. Korzystało z niej około 1000 osób. Dodatkowo utworzono specjalną komórkę funkcjonującą przy urzędzie miejskim a mającą za zadanie rozprowadzanie taniej odzieży i obuwia. Wraz z upływem czasu sytuacja materialna społeczeństwa Prus Wschodnich pogarszała się. Władze próbowały przeciwdziałać temu zjawisku. Na ożywienie koniunktury gospodarczej miało wpłynąć organizowanie robót publicznych, popieranie budownictwa mieszkaniowego. Efektem tych działań jest powstanie wielu istniejących do dziś budynków. W Olsztynie zbudowano dzielnicę mieszkaniową na Zatorzu, gmach teatru, szkołę podstawową przy dzisiejszej ulicy Kościuszki, rozbudowano stadion leśny, promenadę przy obecnej ulicy Wojska Polskiego. Plan rozbudowy objął także inne miasta takie jak np.: Iławę, Giżycko, Bartoszyce. Z Królewca chciano uczynić ważny ośrodek wymiany handlowej a przez to największy port na Bałtyku. W tym celu od 1920 roku tzw. Targi Wschodnie, których celem było nawiązanie kontaktów z Polską a także Rosją Sowiecką. W 1919 roku założono fabrykę wagonów, która o dziwo bardzo dobrze radziła sobie w czasie kryzysu. W 1930 roku wyprodukowała 30.000 wagonów. Jednak pomimo tych wszystkich działań Królewiec nie stał się wiodącym portem na Bałtyku. Przyczyną tego było wybudowanie przez Polaków Gdyni. Królewiec od tego czasu stracił na znaczeniu. Efektem był upadek wielu firm. Liczba bezrobotnych zaczęła stale wzrastać. Państwo zaczęło ograniczać swą pomoc dla biednych przerzucając ten ciężar na gminy miejskie.

Samorząd miejski starał się zahamować wzrost ilości bezrobotnych. Jednak roboty publiczne tylko na pewien czas rozwiązywały problem. Postanowiono, więc skrócić czas pracy do 36 godzin tygodniowo. W Olsztynie sądzono, że drogą do przezwyciężenia kryzysu jest zacieśnienie współpracy z Polską. Poza tym postulowano usunięcie z pracy wszystkich cudzoziemców oraz ułatwienie wyjazdu z Prus wszystkim tym, którzy tego chcą. Dodatkowo liczono, że możliwe będzie obniżenie świadczeń prowincji na rzecz państwa, oddłużenie rolnictwa, liczono na pomoc rządu centralnego. Wszystkie te postulaty były trudne do zrealizowania. Inflacja szalała i choć rok 1924 przyniósł pewną stabilizację pieniądza był to sukces krótkotrwały. W 1931 roku Niemcy dotknięte zostały światowym kryzysem gospodarczym. Niezadowolenie społeczeństwa szybko rosło. Coraz częściej ludzie kierowali swe nadzieje w stronę radykalnych ugrupowań, takich jak np. NSDAP. Wypadałoby w tym miejscu napisać kilka słów o historii tej partii na tych ziemiach. Otóż w Olsztynie partia ta rozpoczęła działalność na przełomie 1924/25 roku. Wtedy to właśnie pewien bezrobotny stolarz założył bojówkę. Jak wiadomo po fiasku puczu Hitlera NSDAP zostało zdelegalizowane. Jednak w wyborach do pruskiego Landtagu partia ta brała udział pod nazwą Narodowo - Socjalistyczny Ruch Wolności. Na ową partię padło w Olsztynie około 6% głosów. Po tych wyborach NSDAP w Olsztynie nie przejawiało zbyt dużej aktywności. Zwolenników też nie było zbyt wielu. Wystarczy wspomnieć o wyborach do pruskiego Landtagu w roku 1928 kiedy to na NSDAP w Olsztynie padły jedynie 202 głosy, zaś w powiecie olsztyńskim jedynie 115. Zaraz potem utworzono nową komórkę NSDAP w Olsztynie, która początkowo liczyła zaledwie 30 osób. Jej utworzenie zbiegło się z przybyciem do Prus Wschodnich Ericha Kocha, który we wrześniu 1928 roku został mianowany gauleiterem Prus Wschodnich. W dzień po przybyciu Kocha odbył się pierwszy zjazd partii, który miał miejsce w Gierdawach.

W Olsztynie tymczasem wybuchł konflikt w miejscowej grupie partyjnej. Koch zadziałał bardzo szybko. Zmienił władze i polecił utworzyć nową komórkę, czym konflikt zażegnano. Od tego czasu NSDAP przechodzi do zakrojonej na szeroką skalę ofensywy propagandowej. W styczniu 1929 roku pojawił się w Olsztynie Heinrich Himmler. Na jego spotkanie stawiło się około 400 osób. W tym samym roku do Królewca przyjechał Adolf Hitler. Rozochoceni tymi wizytami bojówkarze NSDAP rozpoczynają coraz to śmielej sobie poczynać. Zaczyna dochodzić do napadów na lewicowych związkowych działaczy. NSDAP w wyborach do Reichstagu w 1930 roku odnosi niespodziewany sukces. W Olsztynie 7.000 mieszkańców oddaje swój głos na tą partię, zaś w Prusach partia zdobywa 22,8% głosów. NSDAP zaczyna być utożsamiana z jedyną siłą, która walczy o interesy prowincji. Rozpoczyna akcję zdecydowanej krytyki rządu Rzeszy. Postuluje rozbudowanie umocnień obronnych, zniesienie przymusowych licytacji gospodarstw wiejskich, zniesienie podatków dopóki Prusy nie staną na nogi. W okresie kryzysu światowego owe hasła dały NSDAP silną pozycję. W roku wyborów prezydenckich -1932 - do Prus przyjechał Adolf Hitler. Przebywał w Elblągu i Królewcu.

Wizyta przyniosła pozytywny skutek gdyż w rejencjach olsztyńskiej i gąbińskiej otrzymał więcej głosów niż rywalizujący z nim Hindenburg. W późniejszym czasie jeszcze dwukrotnie odwiedził Prusy. Trasa pierwszej wizyty rozpoczynała się w Olsztynie, a następnie biegła przez Olsztynek, Nidzicę, Ruciane, Ełk do Królewca. Druga wizyta wiodła od Tylży przez Gąbino, Giżycko, Szymonek, Mikołajki, Ruciane do Szczytna. W Szczytnie odbył się ogromny wiec. Ze Szczytna udał się do Ostródy a później do Malborka skąd samolotem poleciał do Królewca. Również i te wizyty wpłynęły dobrze na wyniki kolejnych wyborów. Otóż latem, a dokładniej 31 lipca 1932 roku odbyły się wybory do Reichstagu, w których to w rejencji olsztyńskiej oddano na NSDAP 53,4% ważnych głosów. Mało tego w powiatach piskim, nidzickim oraz szczycieńskim wynik był jeszcze lepszy i wynosił około 70%. Mniejszym powodzeniem cieszyła się NSDAP na Warmii. Tam poparcie kształtowało się w granicach 23-25%. W kolejnych wyborach do Reichstagu w marcu 1933 roku NSDAP poprawiła jeszcze swoje notowania w Prusach. Wtedy to 56,5% głosów oddano na tą partię. W Olsztynie na partie NSDAP głosowało 9800 wyborców, co stanowiło 44% głosów, podczas gdy na partię Centrum swój głos oddało 7000 wyborców. Wraz z upływem czasu działania NSDAP stawały się coraz bardziej radykalne. Podkładanie bomb pod żydowskie lokale i sklepy stało się niemal codziennością. Dochodzi również do pierwszych aresztowań a także likwidacji związków zawodowych i partii komunistycznej. Cenzura znacznie rozszerzyła swoje działania. Niszczono książki uznane przez hitlerowców za szkodliwe. Prasa opublikowała listę właścicieli żydowskich firm, lekarzy i adwokatów. Poparcie NSDAP ciągle rosło. Działo się tak, dlatego iż ludzie widzieli wokół siebie zmiany. Zniknęły darmowe kuchnie, rozpoczęto budowę wielu domostw. W Olsztynie np. domy wznoszone przy dzisiejszych ulicach: Radiowej, Paderewskiego, Narutowicza, Reymonta. Powstały osiedla nad Jeziorem Długim, na Kolonii Mazurskiej i Zielonej Górce. Olsztyn w tym okresie wyraźnie się rozrastał. Na ulicach pojawiły się trolejbusy. Trolejbusem można było dojechać z Dworca Głównego do Kortowa, Kolonii Mazurskiej. W roku 1939 Olsztyn liczył ponad 50.000 mieszkańców. Dojście Hitlera do władzy zbiegło się z końcem kryzysu światowego. Nastąpił okres ożywienia gospodarczego, zwiększyły się zamówienia na rzecz wojska. W Prusach funkcjonowało 159 zbrojeniowych zakładów przemysłowych. Wznoszono liczne koszary. Inwestycje wojskowe dawały ludziom prace, choć nie zlikwidowały całkowicie bezrobocia. Ludziom żyło się lepiej, choć nie tak dobrze jak w innych prowincjach. Nie wszyscy zdawali sobie jednak sprawę, iż polityka Hitlera prowadzi do wojny z sąsiadami.

Dodane przez LukLog dnia maj 01 2006 18:28:05
5 Komentarzy � 20494 Czytań