| Losowy cytat |
Kiedyś jeszcze złożycie nasze kości do trumien z marmuru - Goring
[Wiecej cytatów] |
 |
| Użytkowników Online |
 Gości Online: 1
Brak Użytkowników Online
Zarejestrowanch Uzytkowników: 776
Najnowszy Użytkownik: john9
|
|
| Logowanie |
Nie jesteś jeszcze naszym Użytkownikiem? Kilknij TUTAJ żeby się zarejestrować.
Zapomniane hasło? Wyślemy nowe, kliknij TUTAJ.
|
|
| Newsletter |
| Dla Użytkowników |
|
| Statystyki |
|
|
|
| Ciekawe miejsca |
|
|
|
Działanie i struktura administracji terenowej
 |
 | Władzę polityczną
w Berlinie pełnił
Joseph Goebbels |
Procesy reorganizacji administracji państwowej rozpoczęły się w tym samym czasie, co tzw. ujednolicanie, czyli na początku roku 1934. Celem podjętych działań było uproszczenie działania administracji. „Pierwszym krokiem na tej drodze była ustawa z lutego 1934 roku dotycząca administracji działów niezespolonych, a w ślad za nią nastąpiły rozporządzenia wykonawcze.”
Mocno rozbudowana i prężnie działająca w tym okresie propaganda rozgłaszała hasła zespolenia różnych resortów na szczeblu terytorialnym wraz z dekoncentracją władzy. Faktycznie nigdy taki układ nie został wprowadzony w życie. Trudno uważać przyznanie namiestnikom części uprawnień quasi-suwerennych rządów krajowych za dekoncentrację. Jak pisze Franciszek Ryszka – proces zespolenia przebiegał jedynie w administracji gospodarczej, ale było to specyficzne zespolenie, polegające na mnożeniu się organów biurokratycznych i coraz dalej idącym wyodrębnieniu tego resortu spośród innych władz administracyjnych. Podobnie, acz w mniejszym stopniu, wyodrębniała się administracja finansów, a już zupełnie osobny pion tworzyła policja bezpieczeństwa.
Na czele administracji stał premier ministrów Hermann Göring. Franciszek Ryszka określa go mianem człowieka, który w Trzeciej Rzeszy kumulował najwięcej stanowisk politycznych i administracyjnych, podobnie zresztą jak Himmler. Organem, którego zadaniem było doradzanie premierowi była wywodząca się z reform Steina (Reformy przeprowadzone w XIX w. umocniły scentralizowany, zbiurokratyzowany i militarystyczny organizm państwa, utrwalony w wyniku polityki O. Bismarcka) Rada Stanu. W jej skład wchodzili: premier, ministrowie, sekretarze stanu, przedstawiciele NSDAP, przedstawiciele organizacji przemysłowców, pracy, nauki i sztuki oraz inne osoby jak to określono „wyróżniające się w działalności dla państwa i narodu”.
Członkowie Rady Stanu byli z urzędu członkami rad prowincjonalnych i stanowili organ doradczy nadprezydentów. Liczba samych prowincji zmalała do dziesięciu w roku 1934. Były to: Prusy Wschodnie, Pomorze, Brandenburgia, Śląsk, Saksonia Pruska, Szlezwik-Holsztyn, Hanower, Westfalia, Nadrenia i Essen-Nassau. Trochę inaczej sprawa się miała z samym Berlinem. Otóż posiadał on specjalny status podobny do prowincji. Władzę polityczną sprawował Goebbels, władzę administracyjną zaś nadburmistrz i prezydent policji.
Jeśli chodzi o pozostałych przedstawicieli administracji państwowej w prowincjach, to najbardziej politycznie eksponowanym stanowiskiem był urząd nadprezydenta. Mianowany on był przez kanclerza na wniosek premiera. Kolejnym uważnym urzędnikiem był prezydent rejencji. Pochodził on z nominacji premiera na mocy delegacji kanclerza. W organach administracji terenowej całkowicie zniesiono za to wszelką wybieralność kolegiów doradczych i uchwałodawczych. O ile te ostatnie przestały istnieć to pierwsze przyjęły formę organów, do których członków wybierano na zasadzie nominacji właściwego organu administracyjnego.
Jeśli chodzi o sam samorząd terytorialny to jego głównymi przedstawicielami byli burmistrzowie lub w większych ośrodkach miejskich nadburmistrzowie. Zarówno jedni jak i drudzy pochodzili z nominacji i sprawowali swe funkcje zawodowo. Od osób ubiegających się o takowe stanowisko wymagano kwalifikacji takich samych, jakie posiadali urzędnicy państwowi odpowiedniej rangi lub kwalifikacji sędziowskich. Burmistrzowie skupiali w swoim ręku władzę policyjną i jak można się domyśleć w tej akurat dziedzinie posiadali znaczny zakres władzy. Poza tym każdy burmistrz miał do „pomocy” delegata NSDAP. Burmistrzowie mieli do swojej dyspozycji organ doradczy tzw. kolegium honorowych radców gmin, którego liczebność wahała się od 12 do 36 członków. Władzę zwierzchnią nad całym samorządem (wydaje się być określeniem mało pasującym biorąc pod uwagę faktyczny stan) wiejskim i miejskim sprawował minister spraw wewnętrznych.
Jeśli chodzi o samych urzędników to podobnie jak we wszystkich innych dziedzinach życia społecznego także tu przeprowadzono akcję oczyszczania struktur z „elementów” nieczystych rasowo i zdyskwalifikowanych ze względów politycznych. Wspomnieć można, iż statystycznie ta czystka dotknęła, co piątego urzędnika. Mimo wszystko administracja utrzymała swój wysoki status i prestiż. Nadal, aby zostać pracownikiem administracji trzeba było spełniać rygorystyczne wymogi. „Do służby w niezespolonych pionach administracji wymagało się również odpowiednich studiów wyższych, aczkolwiek wymogi wykształcenia ustępowały na rzecz dynamizmu i walorów politycznych. Krótko przed wojną, a zwłaszcza w latach wojny, kiedy do urzędów państwowych przenikał coraz bardziej młody narybek SS, a z drugiej strony administracja pomocnicza i komisaryczna poczęła rządzić wyłącznie na zasadzie stanu wyjątkowego, prawnicze wykształcenie, ciągle jeszcze niezupełnie wyzwolone z doktryny pozytywistycznej, stawało się raczej przeszkodą niż pomocą”.
Zatrudniani przez państwo urzędnicy, co oczywiste, byli stale wystawieni na różnorodne naciski partyjne. Jak pisze Richard Grunberger w swej książce „Historia społeczna Trzeciej Rzeszy” – ich telefony były na podsłuchu, kontrolowano ich znajomości, badano przeszłość polityczną. Dochodziło nawet do nadzorowania ich spraw matrymonialnych. Wspomnieć wypada także o memorandum ministra spraw wewnętrznych z roku 1937 w którym stwierdzał że „każdy kawaler ubiegający się o awans w służbie państwowej musi złożyć pisemną deklarację wyjaśniającą, dlaczego nie jest żonaty i kiedy zamierza się ożenić. Każdy żonaty, a bezdzietny urzędnik państwowy, którego małżeństwo trwa już, od co najmniej dwóch lat, musi w celu uzyskania stałego kontraktu wyjaśnić przyczyny swojej bezdzietności”.
Jako ciekawostkę przytoczę średnie zarobki urzędników. Wszelkie dane podaję na podstawie wspomnianej już pracy Richarda Grunbergera. Otóż płace pracowników administracji najniższego szczebla kształtowały się w przedziale od 150 marek do 210 marek w zależności od stażu pracy. Dla lepszego odzwierciedlenia wysokości zarobków wystarczy przytoczyć średnie zarobki robotnika, które wynosiły ok. 130 marek zaś w przemyśle maszynowym i budowlanym były dwa trzy razy większe. Płaca urzędnika średniego szczebla wahała się w przedziale od 320 d 420 marek, zaś płaca na szczeblu kierowniczym gwarantowała zarobki w przedziale od 400 do 640 marek.
Wracając jednak do problematyki samej organizacji administracji zwrócić należy uwagę na jeszcze jeden aspekt. Otóż od rozpoczęcia wojny, a w zasadzie w momencie, gdy wybuch wojny stał się tylko kwestią czasu wprowadzony został nowy etap praktyki administracyjnej. Pierwszą z serii ustaw mających na celu reorganizację był akt prawny z 4 września 1938 roku. Była to tzw. ustawa o obronie Rzeszy. Ten akt prawny jak i następne mu podobne kumulowały władzę w ręku fuhrera i kanclerza funkcji ministra wojny i naczelnego dowódcy sił zbrojnych. Jednocześnie przeprowadzono reorganizację Sztabu Generalnego. „Osobny urząd Naczelnego Dowództwa Sił Zbrojnych (Oberkommando der Wehrmacht, OKW) miał koordynować, jako organ pomocniczy i wykonawczy fuhrera, działalność trzech odrębnych pionów dowództwa: wojsk lądowych (Oberkommando des Heeres) z generałem von Brauchitschem, marynarki wojennej (Oberkommando der Krigsmarine) z admirałem Raederem i pośrednio lotnictwa (Oberbefehlshaber der Luftwaffe) z Goringiem na czele. Szefem OKW mianowany został Wilhelm Keitel”.
Zaraz po tych reformach wydana została kolejna ustawa, która miała przygotować struktury państwa do zbliżającej się wielkiej wojny. Wspomniana ustawa powoływała do życia tajną radę spraw zagranicznych. W jej skład weszli Ribbentrop (w tym okresie kreowany już na nowego ministra spraw zagranicznych), Goring, Goebbels, Hess, Keitel, Brauchitsch i Raeder.
Pewnym ewenementem była ustawa z 1938 roku, która wprowadzała pojęcie „stanu obrony państwa”. Faktycznie jednak ten akt prawny nie precyzował bliżej pojęcia stanu obrony państwa ani czasu, od kiedy zostanie wprowadzony. Powołane jednak zostały nowe instytucje na wypadek tego stanu, które zaczęły funkcjonować z momentem uchwalenia ustawy. „Owe instytucje to dwa piony administracji pełnomocniczej o zupełne podstawowym znaczeniu: 1. urząd Generalnego Pełnomocnika Administracji Rzeszy i 2. Generalnego Pełnomocnika Gospodarki. Pierwszy z nich stał się władzą zwierzchnią i koordynującą nad resortami ministerstwa spraw wewnętrznych, ministerstwa sprawiedliwości, ministerstwa oświaty i wychowaniu, ministerstwa spraw kościelnych i urzędu Planu Przestrzennego Rzeszy. Generalny Pełnomocnik Gospodarki uzyskał analogiczne uprawnienia nad resortami gospodarczymi”.
Reformy te miały jednak tylko charakter przejściowy. W przededniu ataku Niemiec na Polskę doszło do dalszej centralizacji władzy. Wykreowana została Ministerialna Rada Obrony Rzeszy, której członkami byli: zastępca fuhrera, szef Kancelarii Rzeszy, Generalny Pełnomocnik Administracji Rzeszy, Generalny Pełnomocnik Gospodarki oraz szef OKW. Wspomniany organ został wyposażony w bardzo ograniczone kompetencje ustawodawcze.
Trzeba pamiętać, że pomnożenie ilości organów zarówno tych stanowiących przepisy jak i tych mających je wykonywać bardzo łatwo mogło doprowadzić do chaosu. Pewnym środkiem zapobiegawczym miało być powoływanie na stanowiska kierownicze osób posiadających polityczny autorytet. Innym sposobem usprawnienia działania administracji było wprowadzenie administracji wojennej bądź uproszczonej w odpowiednim wydanym w tym czasie zarządzeniu fuhrera. Polegało to na pozbawieniu, z małymi wyjątkami, obywatela możliwości odwoływania się od decyzji władzy. Dotyczyło to nawet postępowania podatkowego gdzie skarga do Trybunału Skarbowego było dopuszczalne tylko za zgodą prezydenta wyższego urzędu.
 | Albert Speer,
Minister Uzbrojenia i Amunicji,
rok 1942 |
W okresie wojny powołana została do życia instytucja Komisarza Obrony. Zostawał nim z urzędu najwyższy w hierarchii służbowej urzędnik resortu spraw wewnętrznych na określonym obszarze. W późniejszym okresie Komisarz Obrony uzyskał ciało doradcze złożone z najwyższych urzędników danego okręgu. Jeśli chodzi o działanie tego organu to we wczesnym okresie wojny,ze względu na to, iż toczona ona była poza granicami Niemiec, nie został on w pełni uruchomiony. W 1942 roku za sprawą Bormanna funkcje Komisarzy Obrony przekazane zostały Gauleiterom NSDAP. W ten sposób partia znowu wzięła górę nad aparatem państwowym. Instytucja Komisarza Rzeszy jeszcze bardziej zyskała na znaczeniu w momencie gdy działania wojenne przeniosły się w okolice granic Rzeszy.
Kolejnym organem administracji pomocniczej był Generalny Pełnomocnik do Spraw Pracy. Stanowisko to zostało powołane w roku 1942. Przyczyną było znaczne zmniejszenie produkcji wojennej wskutek rosnącego braku siły roboczej. Jeśli chodzi o kompetencje to mógł on „wedle swojego uznania stosować przy pomocy władz cywilnych i wojskowych wszystkie środki w celu zaopatrzenia w siłę roboczą niemiecką gospodarkę wojenną”. Praktycznie równocześnie została zreorganizowana struktura w resorcie gospodarki. W jej wyniku powstał jeszcze jeden urząd o charakterze pomocniczym. Dnia 14 lutego 1942 roku po śmierci Fritza Todta (zginął w katastrofie lotniczej) Hitler powołał do życia urząd Ministra Uzbrojenia i Amunicji. Na wspomniane stanowisko powołał swojego zaufanego pracownika Alberta Speera. Jak pisze Franciszek Ryszka Speer „który zasłużył sobie w ten sposób na kwalifikację głównego zbrodniarza wojennego”. Z tym ostatnim twierdzeniem można polemizować. Czytając pamiętniki samego Alberta Speera można dojść do wniosku, iż początkowa fascynacja Hitlerem przerodziła się z czasem w nienawiść. Pamiętać także należy że to właśnie Speer blokował wykonanie rozkazu Hitlera dotyczącego zniszczenia całego zaplecza gospodarczego w ostatnim okresie wojny.
Przed końcem wojny doszło do jeszcze jednego przewrotu w organizacji administracji pełnomocniczej. Było to związane z nieudanym zamachem na życie Hitlera który miał miejsce 20 lipca 1944 roku. Pięć dni po tym wydarzeniu fuhrer „wydał głośne zarządzenie w przedmiocie całkowitego ujęcia najbardziej celowego wykorzystania wszystkich Niemców w walce o życie narodu niemieckiego”. Efektem tego było powołanie do życia urzędu Pełnomocnika Rzeszy do Spraw Wojny Totalnej. Stanowisko to Hitler powierzył wiernemu do końca dr Josephowi Goebbelsowi. Miał on czuwać nad tym, aby „całe życie publiczne było wykorzystane stosownie do potrzeb totalno-wojennych, i w związku z tym kontrolować wszystkie organa państwowe. W tym celu mógł on żądać wyjaśnień i dawać wskazówki”.
Zwrócić należy uwagę w jak przemyślany sposób praktycznie cała administracja a co za tym idzie zarząd państwem przekazany został w ręce SS. SS które nie krępowało się przed wykorzystywaniem terroru jako środka dopingującego do wykonywania zadań.
Bibliografia:
Ryszka Franciszek, „Państwo stanu wyjątkowego”,
Thomson Olivier, „Historia propagandy”,
Richard Grunberger, „Historia społeczna Trzeciej Rzeszy”,
Albert Speer, „Wspomnienia”,
Piekałkiewicz Janusz, „Kalendarium II wojny światowej”
Guido Knopp, „Ludzie Hitlera”.
Dodane przez LukLog dnia października 29 2011 08:33:31
10092 Czytań |
 |
|
Oceny
| Dodawanie ocen dostępne tylko dla zalogowanych Użytkowników.
Proszę się zalogować lub zarejestrować, żeby móc dodawać oceny.
Brak ocen.
|
|
|
